به گزارش خبرنگار سلام لردگان؛  روابط‌عمومي‌ چه نقشي در توسعه پايدار و حفاظت از محيط زيست دارد؟ اين سوالي است که شايد ذهن بسياري از ما را به خود مشغول داشته است و در پاسخ به آن ابتدا بايد دانست که توسعه پايدار مبتني بر حفظ محيط زيست چيست سپس بررسي کرد که نقش روابط‌عمومي‌ در اين عرصه چيست.

براي درک بهتر از توسعه پايدار مبتني بر حفظ محيط زيست شايد اولين مساله اي که توجه ما را به خود جلب مي کند عرصه سياست سبز است که جديدترين حوزه اي است که امروزه در زمينه حفظ محيط زيست و تغييرات اقليمي مورد بحث قرار مي گيرد. سياست سبز از نيمه دهه 1970 به بعد در بسياري از کشورها به عنوان يک نيروي سياسي چشمگير ظهور کرد اگرچه بين آن و محيط زيست گرايي تفاوت هايي وجود دارد. به طور کلي محيط زيست گرايان ساختارهاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي، و هنجاري عرصه سياست جهاني را قبول داشته و تلاش دارند تا مشکلات زيست محيطي را درون اين ساختارها اصلاح کرده و بهبود بخشند. اين در حالي است که عرصه سياست سبز آن ساختارها را ريشه اصلي بحران هاي زيست محيطي مي داند و ادعا مي کند که اين ساختارها را بايد به چالش کشيد و فراسوي آنها گام برداشت. (برچيل و همکاران، 1393: 337-338)

از همين روست که در خصوص سياست سبز نظريات بسيار گسترده اي وجود دارد به طوري که در عرصه روابط بين الملل اکرسلي بوم محوري را به عنوان ويژگي تعريف کننده نظريه سياسي سبز معرفي مي کند که به معني نفي جهان بيني انسان محور و پشتيباني از جهان بيني اي مستقل براي اکوسيستم ها و موجودات زنده است. از سوي ديگر دابسن علاوه بر موارد مورد نظر اکرسلي ويژگي کليدي ديگري را به عنوان محور دوم در عرصه سياست سبز اضافه مي کند که همانا «محدوديت هاي رشد» است بدين معني که به اعتقاد او رشد اقتصادي فزاينده طي سده هاي گذشته علت ريشه اي بحران زيست محيطي فعلي است (برچيل و همکاران، 1393: 340).

لکن حوزه محيط زيست گرايي تنها محدود به مباحث فني نيست و ديگر عرصه ها را نيز درگير مسائل خود کرده است که شايد يکي ديگر از مهمترين اين عرصه ها اقتصاد سياسي جديد است چرا که طي دهه هاي گذشته دولت ها و شرکت ها دغدغه هاي زيست محيطي را در رويه هاي مديريتي خود وارد کرده اند و حتي اين مساله رو به افزايش فزاينده است اگرچه اين مساله به معناي بهبود يافتن مشکلات زيست محيطي نيست بلکه بر عکس اکثر مسائل مهم زيست محيطي همچون انتشار گازهاي گلخانه اي، مصرف بي رويه آب، تخريب خاک و ... همچنان لاينحل باقي مانده اند و حتي بر حجم آنها نيز افزوده شده است.

از اين رو مسائل زيست محيطي در گفتمان هاي اجتماعي جلوه بيشتري يافته اند(پين، 1393: 91-92) به طوري که جنبش هاي اجتماعي زيست محيطي سعي دارند تا به طور مستقيم يا غير مستقيم بر تصميمات دولت ها و شرکت ها تاثير گذاشته و در اجرايي شدن تصميمات منطبق با محيط زيست موثر باشند. از جمله جنبش هاي زيست محيطي مي توان به جنبش هاي صلح سبز، دوستان زمين، و صندوق جهاني حيات وحش اشاره کرد که در پاسخ به تخريب زيست بوم و افزايش آلودگي هاي ناشي از توسعه صنعتي شکل گرفتند و به اشکال مقابله اي (فعاليت مستقيم و اعتراض) و غير مقابله اي (لابي گري و دادخواهي) در حال انجام فعاليت هاي حفاظت از محيط زيست هستند.(مشيرزاده و هاشمي، 1392: 202-206)

از جمله مسائل ديگري که در عرصه اقتصاد سياسي جديد توجه تحليل گران را به خود معطوف داشته تجارت و محيط زيست است که متاسفانه در دستور کار اجلاس زمين در ريو سال 1992 قرار نداشت و به آن توجه نشده بود. لذا با توجه به اختلافات تجاري مربوط به محيط زيست و ارتباط بين سازمان هاي تجاري همچون سازمان تجارت جهاني (W.T.O) و انجمن تجارت آزاد آمريکاي شمالي (نفتا) پيوند بين تجارت/ محيط زيست/ توسعه مورد توجه قرار گرفت و اثرات زيست محيطي و اجتماعي زنجيره هاي توليد بين المللي، و توسعه کشاورزي و صنعتي صادرات محور و ... مورد بررسي قرار گرفتند. از اين حيث پژوهش ها در زمينه تجارت، نوآوري، و محيط زيست مورد توجه قرار گرفته و افزايش يافت. بنابراين نحوه مواجهه شرکت ها با مسائل زيست محيطي و اجتماعي از مسير سبز کردن توليد به واسطه افزايش موارد بازده انرژي و کاهش توليد ضايعات و گازهاي گلخانه اي سمي و بازطراحي محصولات متمرکز شد و موضوعاتي مانند کارايي اکولوژيک، متابوليسم صنعتي، سبز کردن زنجيره هاي توليد، و سرمايه داري طبيعي در دستور کار محققان شرکت ها و دولت ها در اين زمينه قرار گرفت(پين، 1393: 93).

از همين رو بود که اجلاس هاي تغييرات آب و هوايي و اقليمي مانند اجلاس ريو طي سال هاي آتي تکرار شد که در اين زمينه مي توان به اجلاس هاي کيوتو و کپنهاگ اشاره کرد اما اجلاس هاي مذکور نتايج چندان مهمي در پي نداشتند. از اين حيث شايد مي بايست به اجلاس مربوط به تغييرات آب و هوايي يعني اجلاس پاريس تاکيد کرد که بيست و يکمين اجلاس اعضا متعاهد و يازدهمين جلسه متعهدين اجلاس کيوتو بود و از 30 نوامبر تا 11 دسامبر در شهر پاريس فرانسه برگزار شد که هدف آن رسيدن به اجماعي جهاني در خصوص مقابله با تغييرات اقليمي و محدود کردن اين تغييرات بود که در پايان اين اجلاس توافقنامه پاريس تصويب و منتشر شد و حاوي نکاتي براي مقابله با تغييرات اقليمي و باز شدن گره اقدامات عليه تغييرات اقليمي و سرمايه گذاري در خصوص اقتصاد کم کربن، مقاوم، انعطاف پذير و پايدار توسط 195 کشور بود.

توافقنامه پاريس داراي يک چارچوب بسيار شفاف از اقدامات و حمايت ها و مشخص کردن شرايط براي کشورهاي کمتر توسعه يافته و جزاير کوچک بود(ساعي و همکاران، 1397: 147-148). اما شايد تاثيرگذارترين اجلاس ها در زمينه محدود کردن تغييرات اقليمي و محافظت از محيط زيست را بايد اجلاس 2021 گلاسکو دانست که 31 اکتبر سال جاري در گلاسکو تشکيل شد و بيست و ششمين اجلاس در خصوص تغييرات آب و هوايي سازمان ملل با عنوان COP26 بود. موضوع اجلاس گلاسکو اجراي ملموس توافقنامه پاريس بود که بر اساس آن مي بايست گرمايش زمين در حدود 5/1 درجه کاهش يابد در صورتي که مسير گرمايشي زمين در مسير 7/2 درجه اي قرار دارد که بسيار خطرناک است . اما اهميت اين اجلاس را بايد در دو دليل عمده جستجو کرد.

دليل اول اين است که اين اجلاس با تاخيري طولاني برگزار شد که دليل آن پاندمي کرونا بود. دليل دوم اينکه اجلاس گلاسکو اولين اجلاسي است که دستاورد‌ها و اهداف مربوط به پيمان پاريس را مرور کرده و آن را به بحث و بررسي مي گذارد و به بوته نقد مي کشد. بر اين اساس اجلاس حاضر اهدافي چون حذف تدريجي استفاده از ذغال سنگ، توقف جنگل زدايي، استفاده بيشتر از خودروهاي الکتريکي و همچنين سرمايه گذاري در انرژي هاي تجديد پذير است در اين اجلاس کشورهاي صنعتي متعهد شدند تا براي تسريع در کاهش توليد آلاينده ها به کشورهاي در حال توسعه کمک کنند و از دولت ‌هاي متبوع آنها خواسته شد تا يارانه سوخت‌ هاي فسيلي را حذف کنند.

حال سوال اينجاست که جايگاه و نقش روابط‌عمومي‌ در عرصه محيط زيست گرايي و حفظ محيط زيست چيست؟ در پاسخ به اين سوال بايد اذعان داشت که روابط‌عمومي‌ نقش اصلي را در اين عرصه بازي مي کند چرا که روابط‌عمومي‌ پل ارتباطي مابين مديران دولتي و خصوصي و همچنين افکار عمومي و جنبش هاي زيست محيطي و حتي محققان اين عرصه هستند. ماموريت روابط‌عمومي‌ افزايش سطح مشارکت مردم است که اين امر در گرو سازوکارهايي همچون توزيع عادلانه اطلاعات، روشن‌گري افکارعمومي، مردم مداري و احترام به حقوق انسان هاست که نمادهاي توسعه علمي، فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي يک جامعه مي باشند.

از سوي ديگر روابط‌عمومي‌ با مدد جستن از ديپلماسي رسانه اي مي تواند نقش فعالي در حوزه حفظ محيط زيست داشته باشد به اين معني که روابط‌عمومي‌ با استفاده از ابزار ديپلماسي رسانه اي مي تواند با افکار عمومي جهان ارتباط برقرار کرده و جديدترين مطالبات، اطلاعات، نوآوري ها و ظرفيت هاي جهاني براي حفظ محيط زيست و فناوري هاي جديد اين عرصه را به دست آورد و به مديران مربوط خود جهت برنامه ريزي در خصوص حفظ محيط زيست عرضه کند.

از سوي ديگر روابط‌عمومي‌ مي تواند برنامه ها و روش هاي سبز دولت يا شرکت متبوع خود را به اطلاع افکار عمومي رسانده و در نتيجه از ظرفيت بسيار عظيم افکار عمومي در جهت دستيابي به اهداف سبز خود و اجرايي کردن آنها بهره جويد. بنابراين مي توان دريافت که نقش اصلي در خصوص حفاظت از محيط زيست و محدود کردن تغيرات اقليمي بر دوش روابط‌عمومي‌ است که نقشي بسيار فعال بوده و مبتني بر مشارکت دولت ها و شرکت ها با عرصه اجتماعي و افکار عمومي و همچنين توسعه فناروي هاي سبز از اين رهگذر است.

فرامرز پريزي 

منابع:
- برچيل، اسکات؛ لينک ليتر، اندرو.(1393). «نظريه هاي روابط بين الملل». مترجمان: حميرا مشيرزاده، روح اله طالبي آراني. چاپ دوم. تهران: ميزان
-پين، آنتوني.(1393). «مباحث اصلي در اقتصاد سياسي جديد». مترجمان: حسين پوراحمدي، روح اله طالبي آراني. تهران: مخاطب
- ساعي، احمد؛ سيفي، عبدالمجيد؛ خالقي نژاد، مريم.(1397).« پيمان آب و هوايي پاريس و کشورهاي جنوب». فصلنامه مطالعات سياسي سال دهم. شماره 39 . بهار ، صص 135-158
- مشيرزاده، حميرا؛ هاشمي، سيده فاطمه.(1392). «نقش جنبش هاي فراملي در تدبير امور زيست محيطي». فصلنامه سياست. دوره 43. شماره 1. بهار، صص 199-215
- امتداد نو، چرا کنفرانس اقليمي گلاسکو اهميت ويژه اي در جهان امروز دارد؟ / نمايندگان ايران با ۷ روز تاخير به گلاسکو خواهند رفت، 12 آبان 1400، http://emtedad.news/1400/08/12
- باشگاه خبرنگاران جوان، کنفرانس «گلاسکو»؛ بررسي تغييرات اقليمي جهان زير سايه مسئوليت ناپذيري دولت‌ها، 9 آبان 1400، https://www.yjc.news/fa/news/7948286
- باشگاه خبرنگاران، پايان نشست آب و هوايي گلاسکو با اجماع بر سر کاهش توليد گاز‌هاي گلخانه‌اي، 23 آبان 1400، https://www.yjc.news/fa/news/7964728
- تسنيم، نقش روابط‌عمومي‌ ها در توسعه پايدار، 27 ارديبهشت 1399،
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/02/27/2266965
 

دریافت کد اوقات شرعی